Boburning hayoti haqid
Hindistonni zabt etib,
katta saltanat oʻrnatadi.
1526 yilda
«Sulton ...mirzoning zamoni ajab bir zamon edi:
fazl ahli va mislsiz sanʻatkorlardan Xuroson, xususan, Hirot shahri toʻla edi. Har
kishiningki, bir ishga mashgʻulligʻi bor edi, himmati va maqsadi shu ediki, u ishni
kamolga yetkazgay». «Shijoatli va mardona kishi edi.
Husayn Boyqaro
Andijonning sharqi janubiy tarafidur, sharqqa moyil, Andijondin toʻrt
yigʻoch yoʻldur. Havosi xoʻb va oqar suyi farovondur. Bahori bisyor yaxshi boʻlur.
...ning fazilatida xeyli ahodis vorid boʻlubtur. Qoʻrgʻonning sharqi janubiy bir
mavzún togʻ tushubtur, Barokoʻhgʻa mavsum. .. binafshasi bisyor latif boʻlur…
qalin lola va gullar ochilur. Barokoh togʻi domanasida shahr bila togʻning orasida
bir masjid tushubtur, masjidi Javzo otliq…
Oʻsh.
Qozonda
N.I.Ilminskiy.
«U turli goʻzal fazilatlar,
maqtovga loyiq sifatlarga ega podshoh edi. Barcha sifatlari ichida shijoat va
muruvvatpeshaligi ustun kelar edi».
Mirzo Muhammad Haydar «Tarixi Rashidiy»da.
Bobur (a) yoshida taxtga chiqqan boʻlsa-da, oʻz yurtida emas,
(b) egallagach, mustaqil davlat tuzishga jadal kirishadi, qoʻshinni tartibga keltiradi,
qattiq ichki intizom oʻrnatad
a- 12, b- Kobul
«Hozirgi vaqtda ham bordir. Gʻazallari tekis, ajoyib... Juda kuchli
hofizasi bor emish: oʻttiz-qirq ming bayt yodida bor emish. Deydilarki,
«Xamsa»ning aksar baytlari yodida bor...» .
Hiloliy.
Andijondin gʻarb sorigʻa 25 yigʻoch yoʻldur. ....din
Samarqand ham 25 yigʻoch yoʻldur, qadim shaharlardindur. Shayx Muslihiddin va
Xoja Kamol ...tindurlar… Qoʻrgʻoni baland yerda
voqe boʻlubtur. Sayhun suyi shimol jonubidin oqar. ..
Qoʻrgʻon bila daryoning shimol tarafida bir, togʻ
tushubtur Munugʻil otliq, derlarkim, bu togʻda firuza
koni va baʻzi konlar topilur. Bu togʻda bisyor yilon bor.
Oq kiyik, bugʻ-u maral, qirgovul va tovushqoni koʻp
boʻlur. ..kuzlar bezgak koʻp boʻlur...
Xoʻjand.
Londonda
Beverij xonim
«Bobur dilbar shaxs. Uning nabirasi Akbar yana ham
dilbarroq boʻlib, koʻp yaxshi fazilatlarga ega boʻlgan».
Javoharlaʼl Neru
Bobur 1498-yil 15 yoshda 1.....ni egallab oladi.1 ....
Shayboniyxon qoʻliga oʻtgach, yurtdan ketib, Qobul va 2....ni jangsiz oladi.
1505- yil Boburning onasi Qutlugʻ Nigorxonim vafot etadi.
1- Samarqand
2- Gʻazna
«Muzaffar mirzoning bazmda Husayn Ali Jaloyir va .... mirzo ham bor edi. Bazm ahlining kayfi zoʻrayganda ....
raqsga tushdi, yaxshi raqs tushdi. Chamasi, bu nav raqs ...ning oʻz
ixtirosidir».
Mir Badr
Kitoblarda ..., bitirlar...Asiriddin shoirni Asiriddin ...
derlar… Umarshayx mirzo muni poytaxt qilib edi, Sayxun daryosi qoʻrgʻonining
ostidin oqar… Fargonada muncha berk qoʻrgʻon yoʻqtur… «Deh kujov-u daraxton
kujon» masalini gʻolibo ... uchun aytibturlar. Ovi qushi bisyor yaxshi bolur. Oq
kiyigi bisyor boʻlur. Andijon tarafi jangaldur. Bugʻ-u maral, qirgʻovul va
tovushqoni koʻp topilur, asru semiz boʻlur.
Axsi.
Oʻzbekistonda dastlab kim va nechinchi yildan boshlab asardan parchalar eʼlon qiladi?
Fitrat. 1928
«Bobur bunyod etgan davlat garchi bobolariniki singari
bepoyon mintaqalarga yoyilmagan boʻlsa-da, u oʻz saltanatining sultoni, buyuk
imperatori darajasiga koʻtarildi. Oʻz mulkida boshqaruv tizimini mahkam tutib, uni
mohirlik bilan idora qildi.
Rumer Goden
1....yilda 2....da vafot etgan. Ammo qabri 3.....da joylashgan.
1-1530
2-Agrada
3-Kobulda
«Musavvirlardan ....edi. Musavvirlik sanʻatini juda nozik qildi.
Biroq soqolsiz kishilarning chehrasini yaxshi ochmaydi: iyagini uzunroq tortadi.
Soqolli kishining yuzini qoyilmaqom qilib chizadi».
Behzod.
«Yana ...kim, yerning odamlar yashaydigan qismida bunday
shahar yoʻqdir; Sulton Husayn mirzoning zamonida mirzoningʻ saʻy-gʻayrati va
takallufidan ...ning zeb-ziynati birga oʻn, balki yigirma baravar obod boʻlib
edi».
Hirot.
"Boburnoma" ning nechta qoʻlyozmalari mavjud?
10 dan ortiq
«Bobur tili usmonli turk tili emas, balki sof turkiy til
(oʻzbek tili) boʻlib, har qanday arab va forsiy iboralardan xolidir. Bu til shoir
Lutfiy va Navoiy, Sulton Husayn va Mir Haydar tili boʻlib, juda sodda, boy hamda
ifodalidir».
Pave de Kurteyl.
1526 yilda 1"....." jangida 2.... ni magʻlub etib Hindistonda Boburiylar saltanatiga asos solgan.
1- Panipat
2- Ibrohim Loʻdi
Bu hofizni shunchalik qadrlaydiki, uningcha, goʻyo ...
qatnashgan bazmlar ruhli, oromijon boʻladi. ...ning qadri shunchalikki, u
haqda quyidagi ruboiyni yozgan
Ruhdam.
«Yana viloyatidirki, Nasaf va Naxshab ham derlar. ...
moʻgʻulcha otdir. Goʻrxonani moʻgʻul tili bilan «....» derlar. Aftidan, bu ot
Chingizxon istilosidan soʻng boʻlgandir».
Qarshi.
Boburnomaning tuzatilgan nashri nechinchi yillarda chop etilgan
1960-1989 yillarda
Bobur feʼl-atvoriga koʻra Sezarga qaraganda sevishga
arzigulikdir. Uning manglayiga yuksak fazilatli inson deb bitib qoʻyilgan.
Eduard Holden.