Rozróżnienie i role
Charakterystyka dzieci doświadczających przemocy: Dzieci prezentujące "typ pasywny" w obliczu przemocy rówieśniczej często bywają dynamiczne i energiczne, prowokując swoich prześladowców.
Prawda/Fałsz
Fałsz
Dzieci prezentujące "typ pasywny" są zazwyczaj wycofane, nieśmiałe i unikają konfrontacji.
Typ energetyczny (prowokujący): dziecko bardziej dynamiczne, z większą energią, bywa irytujące, potrafi zaczepiać osoby stosujące przemoc, a nawet "wyzywać na pojedynek", mimo świadomości, że przegra. W zachowaniach tych widzi się zasób, świadczący o tym, że dziecko jeszcze walczy o zmianę swojej sytuacji.
Unieważniająca reakcja dorosłych na zgłoszenia przemocy przez dziecko: "takie są dzieci", "musisz sobie radzić" - zazwyczaj zachęca dziecko do dalszych zgłoszeń.
Fałsz
Taka reakcja sprawia, że dziecko czuje się niezrozumiane i może zacząć myśleć, że problem leży po jego stronie. To skutecznie zniechęca do szukania pomocy w przyszłości.
W celu wspierania uczniów i zapobiegania wykluczeniu, nauczyciel powinien dobierać drużyny w grach zespołowych w sposób losowy, zamiast pozwalać dzieciom wybierać się wzajemnie.
Prawda
Publiczne wybieranie się do drużyn często prowadzi do upokorzenia i stygmatyzacji osób wybieranych na końcu. Losowy dobór jest sprawiedliwy, integruje i zapobiega jawnemu okazywaniu, kto jest lubiany, a kto nie.
Osoba stosująca przemoc rówieśniczą może sama wcześniej doświadczać przemocy, np. w domu lub w poprzedniej szkole.
Prawda/Fałsz
Prawda
Stosowanie przemocy może być mechanizmem obronnym. Dziecko, które samo było ofiarą, może krzywdzić innych, aby uniknąć powrotu do tej roli i poczuć się bezpieczniej.
Dzieci, które doświadczają przemocy, często milczą na jej temat głównie z powodu poczucia wstydu.
Prawda/Fałsz
Prawda
Wstyd jako jeden z głównych powodów milczenia. Inne to obawa, że interwencja dorosłych tylko pogorszy sytuację, oraz brak wiary w to, że dorośli skutecznie pomogą.
Systemowe zapobieganie przemocy rówieśniczej wymaga zaangażowania jedynie osoby doświadczającej przemocy i osoby stosującej przemoc.
Prawda/Fałsz
Fałsz
Kluczem do skuteczności jest podejście systemowe, czyli zaangażowanie całej społeczności: świadków, reszty klasy, nauczycieli, rodziców i dyrekcji. Problem dotyczy całej grupy, nie tylko dwóch osób.
W kontekście przemocy rówieśniczej, zaleca używanie określeń "sprawca" i "ofiara" ze względu na ich precyzję.
Prawda/Fałsz
Fałsz
Wręcz przeciwnie, odradza się używanie tych słów, ponieważ są one stygmatyzujące i nadają dziecku trwałą etykietę. Zamiast tego proponuje określenia neutralne: "osoba stosująca przemoc" i "osoba doświadczająca przemocy".
Świadkowie, czyli obserwatorzy, którzy wiedzą o przemocy.
Pochwały typu "jesteś grzeczny i odpowiedzialny" zawsze wzmacniają poczucie własnej wartości dziecka i są zalecane w profilaktyce przemocy.
Prawda/Fałsz
Fałsz
Wyjaśniono, że takie pochwały mogą być szkodliwe. Wzmacniają samoocenę (ocenę swoich zachowań), ale mogą naruszać poczucie własnej wartości, ponieważ dziecko uczy się, że jest wartościowe tylko wtedy, gdy spełnia oczekiwania innych.
Metoda "socjogramu", która pyta dzieci, z kim najmniej chętnie chciałyby siedzieć w ławce, jest zalecana do diagnozowania struktury grupowej w kontekście przemocy.
Prawda/Fałsz
Fałsz
Odradza się stosowanie tej metody. Zadawanie pytań o negatywne wybory może zachęcać dzieci do szukania wad u innych i utrwalać istniejące podziały w klasie.
Główną cechą agresji rówieśniczej jest nierównowaga sił, gdzie jedna strona jest wyraźnie słabsza.
Prawda/Fałsz
Fałsz
To jest definicja przemocy rówieśniczej. W przypadku agresji siły po obu stronach są wyrównane, a role ofiary i agresora mogą się zmieniać.
Dla grupy rówieśniczej przemoc może pełnić funkcje pozytywne, takie jak integracja, wyładowanie emocji czy rozrywka.
Prawda/Fałsz
Prawda
Choć jest to zjawisko destrukcyjne, dr Kubiak tłumaczy, że przemoc może zaspokajać pewne potrzeby grupy – na przykład jednoczyć ją przeciwko wspólnemu "wrogowi" lub stanowić formę niezdrowej rozrywki.
Dla osoby stosującej przemoc: realizacja potrzeby przynależności i akceptacji, podwyższenie własnej wartości kosztem innych, funkcja ochronna ("nie chcę być ofiarą, więc sam będę stosować").
W przypadku rozpoznania przemocy rówieśniczej, mediacja między dziećmi jest zawsze adekwatnym i skutecznym rozwiązaniem.
Prawda/Fałsz
Fałsz
Mediacja sprawdza się w konflikcie (gdzie siły są równe). W przypadku przemocy (nierównowaga sił) jest niewskazana, ponieważ może prowadzić do dalszego krzywdzenia słabszej strony, która nie ma realnej siły negocjacyjnej.
Agresja rówieśnicza i przemoc rówieśnicza to synonimy, które można zastosować zamiennie.
Prawda/Fałsz
Fałsz
Agresja rówieśnicza występuje, gdy istnieje równowaga sił między stronami, a role poszkodowanego i atakującego mogą się zmieniać. Może to być jednorazowa sytuacja wynikająca z emocji lub frustracji. W takiej sytuacji należy pomóc dziecku w uspokojeniu się i znalezieniu alternatywnych rozwiązań.
Przemoc rówieśnicza charakteryzuje się brakiem równowagi sił – jedna strona jest słabsza, a role są stałe. Wymaga to interwencji osoby dorosłej, ponieważ młody człowiek sam sobie z nią nie poradzi.
Problem "rozproszenia odpowiedzialności" oznacza, że trudno jest ustalić, kto ponosi winę za przemoc, ponieważ wszyscy uczestnicy (inicjatorzy, poplecznicy, świadkowie) zrzucają ją na innych.
Prawda/Fałsz
Prawda
To zjawisko polega dokładnie na tym, że każdy umniejsza swoją rolę ("ja tylko patrzyłem", "on mi kazał"), co sprawia, że nikt nie czuje się w pełni odpowiedzialny za krzywdę drugiej osoby.
Kiedy dorosły interweniuje w sytuację przemocy, powinien przede wszystkim skupić się na ukaraniu osoby stosującej przemoc, aby pokazać jej konsekwencje.
Fałsz
Interwencja musi być stanowcza, ale bez karania i upokarzania. Celem jest zatrzymanie krzywdzącego zachowania i pokazanie granic, a nie stosowanie przemocy w odpowiedzi na przemoc. Skuteczniejsze jest np. zachęcenie do zadośćuczynienia.