Базовый минимум
Даудың басы Дайрабайдың көк сиыры
Шыдамның да шегі бар
Не ексең соны орасың
Алынбайтын қамал жоқ
100
Жеке адамның өмір салты экологиялық із көлеміне қалай ықпал ететінін мысалдар арқылы көрсетіңіз.
Азық-түлік таңдауы (ет тұтыну), көлік түрі (жеке көлік немесе қоғамдық), энергия тұтыну деңгейі және тұрғын үйдің тиімділігі жеке экологиялық ізді тікелей арттырады немесе азайтады.
100
Ормандардың экологиялық ізді есептеудегі екі негізгі функциясы қандай?
Ормандар табиғи ресурстар көзі ретінде және көмірқышқыл газын сіңіретін көміртек жұтқышы ретінде есепке алынады.
100
Экологиялық тапшылық деген не және оның мәні неде?
Экологиялық тапшылық – белгілі бір аумақтағы экологиялық із көлемі оның биосыйымдылығынан асып кеткен жағдай, ол ресурстарды тұрақсыз пайдалану деңгейін көрсетеді.
100
Биологиялық әлеует (биосыйымдылық) деген не және оның экожүйелердегі рөлі қандай?
Биосыйымдылық – экожүйелердің биологиялық ресурстарды өндіру және қалдықтарды сіңіру қабілеті, ол табиғи жүйелердің тұрақтылық шегін анықтайды.
100
ЖІӨ-ге сүйенген өлшеу экологиялық тұрғыдан неге жеткіліксіз?
ЖІӨ табиғи ресурстардың тозуын, экожүйелердің бұзылуын және экологиялық шығындарды есепке алмайды, сондықтан нақты экологиялық әсерді көрсетпейді.
200
Ғаламдық гектар деген не және оның экологиялық ізді есептеудегі рөлі қандай?
Ғаламдық гектар – орташа әлемдік биопродуктивтілігі бар шартты жер аумағы, ол әртүрлі жер санаттарының өнімділігін бір өлшемге келтіріп, экологиялық ізді салыстыруға мүмкіндік береді.
200
Тұрғын үйдегі энергия тиімділігі экологиялық із көлеміне қалай әсер етеді?
Энергия тиімділігі артқан сайын отын мен электр тұтыну азайып, көміртек ізі және жалпы экологиялық із көлемі төмендейді.
200
Елдердің экологиялық ізі неге бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленеді?
Айырмашылықтар тұтыну деңгейіне, энергия құрылымына, халықтың өмір салтына және табиғи ресурстардың қолжетімділігіне байланысты.
200
Қазақстанның биосыйымдылық құрылымының негізгі ерекшеліктері қандай?
Қазақстанда биосыйымдылықтың негізгі үлесін жайылымдар мен егістік жерлер құрайды, ал климаттың құрғақтығы су және орман ресурстарының шектеулі болуына әсер етеді.
200
«Тұрақты экономикалық өсім» деген не? Мысал келтіріңіз.
Тұрақты экономикалық өсім – экологиялық шектерден аспай, әлеуметтік әл-ауқатты арттыру, мысалы жаңартылатын энергияны пайдалана отырып өндірісті дамыту.
300
Earth Overshoot Day деген не және оның тарихи динамикасы нені көрсетеді?
Earth Overshoot Day – адамзат бір жылда Жер қалпына келтіре алатын ресурстарды толық пайдаланып қоятын күн; жыл сайын ертерек келуі жаһандық тұтынудың артқанын білдіреді.
300
Урбанизация деңгейі экологиялық із көлеміне қалай әсер етеді?
Урбанизация артқан сайын энергия, көлік және азық-түлік тұтыну өсіп, бір адамға шаққандағы экологиялық із ұлғаяды.
300
Энергетиканы декарбонизациялау экологиялық тапшылықты қалай азайтады?
Декарбонизация көмірқышқыл шығарындыларын төмендетіп, көміртек ізі арқылы қалыптасатын экологиялық жүктемені азайтады.
300
Биосыйымдылық пен тұрақты даму арасындағы байланыс қандай?
Тұрақты даму экологиялық іздің биосыйымдылық шегінен аспауын талап етеді, себебі бұл табиғи ресурстардың ұзақ мерзімді сақталуын қамтамасыз етеді.
300
Жасыл экономиканың басты ерекшеліктері қандай?
Жасыл экономика төмен көміртекті даму, ресурстарды тиімді пайдалану және экожүйелерді қорғауға негізделеді.
Жасыл энергия
Жасыл көлік
Жасыл құрылыс
400
«Планета шектері» тұжырымдамасы нені білдіреді және ол экологиялық ізбен қалай байланысты?
Планета шектері – Жер жүйесінің тұрақтылығын сақтайтын экологиялық шектер жиынтығы, ал экологиялық із бұл шектердің қаншалықты асырылып жатқанын көрсететін индикатор.
400
Су балансы деген не және ол қалай есептеледі?
Су балансы – белгілі бір аумақтағы су түсімі мен шығынының арақатынасы, ол кіріс пен шығыс ағындарын салыстыру арқылы есептеледі.
400
Климаттың өзгеруі экологиялық тапшылықпен қалай байланысты?
Климаттың өзгеруі экожүйелердің өнімділігін төмендетіп, биосыйымдылықты азайтады, соның салдарынан экологиялық тапшылық күшейеді.
400
Балық ресурстары биосыйымдылық көрсеткішіне қалай әсер етеді?
Балық қоры су экожүйелерінің биосыйымдылығын арттырады, ал шамадан тыс аулау бұл әлеуетті төмендетіп, экожүйелік тепе-теңдікті бұзады.
400
Экологиялық із бен биосыйымдылықты теңгерудің жаһандық сценарийлері қандай?
Тұтынуды азайту, энергияны декарбонизациялау және экожүйелерді қалпына келтіру арқылы экологиялық жүктемені биосыйымдылық деңгейіне жеткізу.
500
Global Footprint Network базасын қолданудың маңызы неде және онда қандай деректер бар?
Бұл база елдер мен аймақтардың экологиялық ізі мен биосыйымдылығы туралы салыстырмалы деректерді ұсынады, соның ішінде жан басына шаққандағы тұтыну, ресурстық баланс және Overshoot Day көрсеткіштері бар.
500
Егістік жерлердің өнімділігі неге жоғары, ал экологиялық тұрақтылығы неге төмен?
Егістік жерлер агротехнология есебінен жоғары өнім береді, бірақ топырақ тозуы мен химиялық жүктеме салдарынан экологиялық тұрақтылығы төмен болады.
500
Өнімділік коэффициенті деген не және елдер арасындағы айырмашылықты қалай көрсетеді?
Өнімділік коэффициенті ел аумағындағы жердің орташа өнімділігін әлемдік деңгеймен салыстырады, ал айырмашылық климат, технология және жер пайдалану тиімділігімен түсіндіріледі.
500
Биосыйымдылықты қалпына келтірудің қандай шараларына мысал келтіруге болады?
Орманды қалпына келтіру, жайылымдарды реттеу, су ресурстарын қорғау және тұрақты агротехнологияларды енгізу биосыйымдылықты арттырады.
500
ESG принциптері корпоративтік басқаруға қалай әсер етеді?
ESG принциптері компаниялардың стратегиялық шешімдеріне экологиялық әсерді, әлеуметтік жауапкершілікті және басқару ашықтығын міндетті критерий ретінде енгізіп, тәуекелдерді азайтуға және ұзақ мерзімді тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағыттайды.