1
Kim hadis talabida mashhur boʻlmagan yoki muhaddislar “ilm ar-rijol” kitoblarida qayd etmagan va rivoyatlari faqat bir roviy tomonidan naql qilingan kishini “majhul” deb taʼriflagan.
Xatib Bagʻdodiy
Roviyning “adolat”iga bir qancha sabablar bilan putur yetadi. Mazkur masalalar qaysi ilmida batafsil oʻrganilinadi?
jarh va taʼdil
Mavzu nomi nima?
MAJHUL VA MUBHAM ROVIY HAMDA MUHMAL ISMLARNI ANIQLASH YOʻLLARI
Xatib Bagʻdodiy hadis talabida mashhur boʻlmagan yoki muhaddislar “ilm ar-rijol” kitoblarida qayd etmagan va rivoyatlari faqat bir roviy tomonidan naql qilingan kishini kim deb taʼriflagan
majhul
“adolat” va “zabt”iga doir tadqiqotlarning dastlabki bosqichida nimani aniqlash zarur.
ularning kimligini
Roviy jarh va ta'di olimi bo'lmasa yana qaysi holatda “majhul al-ayn”ning rivoyati qabul qilinadi
naql qiluvchi kishi faqatgina ishonchli roviylardan rivoyat qilishi bilan tanilgan boʻlsa ham
Undan faqat bir roviy hadis naql qilgan hamda biror muhaddis-roviy ishonchli deb baholamagan kishi kim hisoblanadi
مجهول العين majhul al-ayn
Ulum al-hadis”da “majhul” necha turga taqsimlanganini koʻrish mumkin.
3
Naql qiluvchi kishi faqatgina ishonchli roviylardan rivoyat qilishi bilan tanilgan boʻlsa ham, “majhul al-ayn”ning rivoyati qabul qilinadi. Kim bunday roviylarning hadislarinikiritgan. Bu ham ushbu guruh muhaddislar qarashlarini tasdiqlaydi.
Imom Buxoriyning “al-Jomeʼ as-sahih”iga
Bu turgadi roviydan rivoyat qilgan kishi qachon “majhul”ligiga qaramay, uning rivoyatlari qabul qilinadi مجهول العينmajhul al-ayn
“jarh va taʼdil” olimlaridan hisoblansa
Zohirda adolatli boʻlib koʻringan, ammo botinda ham shunday ekani tasdiqlanmagan roviyga nima deyiladi
( ”مجهول العدالة باطناbotindagi adolati nomaʼlum) ( ”المستورyashirin)yoki
Ikki yoki undan koʻp roviy tomonidan rivoyatlari naql qilingan, ammo ishonchli ekani qayd qilinmagan roviyni “( ”مجهول الحالholati noma’lum) yoki .....?
مجهول العدالة ظاهرا وباتناzohirda ham, botinda ham adolati nomaʼlum
Baʼzi muhaddislar esa, majhul roviyning rivoyatlari qabul qilinmasligini taʼkidlaganlar. Ushbu guruh olimlariga koʻra, “adolat”li boʻlmagan kishiningrivoyati qabul qilinmasligi haqidagi ulamolarning ijmoʼsi qaday kishining hadislari qabul qilinmasligini bildiradi.
majhul
مجهول العدالة باطناBotindagi adolati nomaʼlum Kim ushbu turni majhul al-holga qoshadi
Nuriddin Itr
Ikki yoki undan koʻp roviy tomonidan rivoyatlari naql qilingan, ammo ishonchli ekani qayd qilinmagan roviyni “( ”مجهول الحالholati noma’lum) yoki “( ”مجهول العدالة ظاهرا وباتناzohirda ham, botinda ham adolati nomaʼlum) deb aytiladi. Bunday roviyning rivoyati qaysi holatda qaul qilinadi?
Bunday roviyning rivoyatlari rad etiladi. Faqatgina, bunday roviydan rivoyat qilayotgan kishi adolatli shaxslardangina hadis naql qiluvchilardan boʻlsa, “majhul al-hol”ning rivoyatlari qabul qilinadi.
Hanafiy olimlaridan Iso ibn Obon (vaf. 221 h.) roviylarni “zabt”i va “fiqh”iga koʻra uch toifaga boʻlgan ikkinchi guruhga faqatgina qanday sohibi sifatida tanilgan roviylarni kiritgan.
rivoyat va hifz
Hanafiy olimlaridan kim (vaf. 221 h.) roviylarni “zabt”i va “fiqh”iga koʻra uch toifaga boʻlgan.
Iso ibn Obon
Unga koʻra, majhulning 3-turi roviyni bevosita koʻrgan odamga tegishli boʻlib, hozirgi kunda roviylarning holatini bilvosita, yaʼni nimlar bilish mumkin.
kitoblardangina
Hanafiy olimlaridan Iso ibn Obon (vaf. 221 h.) roviylarni “zabt”i va “fiqh”iga koʻra uch toifaga boʻlgan. Uchinchi guruhga qanday sifatli odamlarni kirtgan
yuqoridagi (1-toifadagi 2- toifadagi) sifatlardan birortasiga egaligi bilan tanilmagan
kishilarni kiritgan
Hanafiy olimlaridan Iso ibn Obon (vaf. 221 h.) roviylarni “zabt”i va “fiqh”iga koʻra uch toifaga boʻlgan. Jumladan, birinchi guruhga kimlarni kiritgan
“rivoyat va hifz”
hamda “fiqh va ijtihod” sohibi sifatida tanilgan kishilarni
Hanafiylar “majhul” roviylarni ham nechta guruhda boʻlganlar?
5ta
Hanafiy muhaddislari “majhul” va nimani bir maʼnodagi atamalar oʻlaroq qoʻllaydilar
mastur
Hanafiy olimlaridan Iso ibn Obon (vaf. 221 h.) roviylarni “zabt”i va “fiqh”iga koʻra uch toifaga boʻlgan. Kim ushbu bo'linishdagi birinchi va ikkinchi guruhlarni bir nom bilan “maʼruf”, uchinchi guruhni esa “majhul” deb nomlagan.
Faxrulislom Pazdaviy
salaf olimlari undan rivoyat qilgan va naqllarini qabul qabul qilgan kishilar. Bunday roviylarning rivoyatlari qandayli ekani bilan tanilgan kishilarning naqllari darajasida qabul qilinad
“adolat” va “zabt”
Hanafiy muhaddislari “majhul” va “mastur”ni bir maʼnodagi atamalar oʻlaroq qoʻllaydilar. Ular orasidagi farq nimada
roviylarning qaysi tabaqasiga
nisbatan qoʻllanishida boʻlib, “majhul” dastlabki uch asr roviylariga, “mastur”
esa keyingi davr roviylariga qoʻllanadi.