A
Hadisni taxrij qilishda muhaddislar birinchi navbatda nimaga e'tibor berishni tavsiya qilganlar?
Avvalo rivoyatda sanadning asosi, ya'ni sahobiy tartibga solingan yoki yo'qligiga e'tibor berish tavsiya etilgan.
“Musnad” turidagi hadis to'plamlarning o'ziga xos jihati nimada?
“Musnad”larda hadislar rivoyat qilgan sahobiylar nomi bilan boblarga ajratilgan bo'ladi. Bu turgan kitoblar hadis to'plashning eng qadimiy va keng tarqalgan shakli olinadi.
Nega “Kutub al-atrof” to'plamlari manbalar qatoriga kerak?
Chunki bu kitoblarda hadislar to'liq keltirilmaydi, balki manba asl manbalardagi o'rniga ishora qiladi.
“Kutub al-atrof” bilan “Musnad” o'zining umumiy farq nimada?
“Kutub al-atrof” hadisning faqat bir o'rnatish va manbalarini beradi; to'liq matnni ko'rish uchun asl manbaga murojaat qilish zarur.
“Musnad” esa hadisning to'liq sanad va matnini rangi, shuning uchun boshqa manbaga manbadan foydalanish mumkin emas.
Muxaddislar hadislar tartiblashda bir nechta asosiy usuldan boshqarishlar?
Ikki asosiy usuldan.
1. Hadislarni qavliy va fe'liy turlarga tartiblash.
2. Hadislarni faqat birinchi so'ziga qarab tartiblash.
Hadisda sahobiy tartib qilinmagan holda taxrij qilishda qanday muammo keladi?
Agar sahobiy zikr qilinmagan bo'lsa, hadisni kim rivoyat qilganini aniq ishlaydi. uchun bu usul har doim qo'llanib bo'lmaydi.
“Mūʿjam” so'zi muhaddislar istilohida nimani anglatadi?
“Muʼjam” — bu hadislar sahobiylar, shayxlar yoki shaharlar asosida tartiblangan, yuklangan alifbo tartibida qoʻshimcha hadis toʻplamlariga berilgan nomdir.
Hadis ilmidagi “taraf” so'zi nimani anglatadi?
“Taraf” — hadis matnining bir qismi yoki uning qolgan qismiga ishora boshqa ibora.
Hadis matnining birinchi so'zidan' taxrij qilish qachon harakat?
Hadis matnining birinchi so'zi aniqlanib olinganda ushbu usuldan foydalaniladi.
Qavliy hadislar qanday tartiblanadi?
Qavli hadislar birinchi so'ziga qarab alifbo tartibida yuklab olinadi, so'ng imom ramzi va sahobiy ismi keltiriladi.
Kitoblarda hadislar qanday shakllarda bo'ladi?
1. Sanad va matni to'liq joy;2. Sanadning bir qismi va matn birga birga;3. Faqat sahobiy yoki yuqoridagi roviy hamda matn formatida bo'ladi.
Abulqosim Sulaymon ibn Ahmad at-Tabaroniy tuzgan mashhur uchta “Muʼjam” asarlari qaysilar?
1. al-Muʼjam al-Kabir
2. al-Muʼjam al-avsat
3. al-Muʼjam as-Sagʻir
“Kutub al-atrof”larda hadislar qanday o'ziga xos bo'ladi?
shaxsiy hadislar sahobiylar ismlari asosida alifbo tartibida tartiblanadi.
Ba'zi mualliflar esa hadislarni matnning birinchi so'ziga qarab alifbo tartibida tuzgan.
Agar hadisning birinchi so'zi noto'g'ri aniqlansa, nima bo'ladi?
U holda bu usuldan tajriba bo'lmaydi
Hadislarni birinchi soʻziga qarab tartiblash uslubini birinchi qoʻllagan olim kim?
Abu Shujoʻ Daylamiy (445–509 h.).
Imom Ahmad ibn Hanbalning “Musnad” hadislar qanday o'rnatish?
“Musnad Ahmad”da hadislar u rivoyat qilgan sahobiy nomlari bo'yicha alohida boblarda jamlangan. Ya'ni sahobiylar tartib asosida berilgan.
“al-Muʼjam al-Kabir” asarining oʻziga xosligi nimada?
“al-Muʼjam al-Kabir”da Abu Hurayradan boshqa sahobiylarning 60 mingdan ortiq hadis rivoyatlari jamlangan.
“Matnning birinchi so'ziga qarab” tartiblangan “Kutub al-atrof” asarlariga misollar keltiring.
Abulfazl Ibn Tohir — “Atrof al-g‘aroib va al-afrod” (Doraqutniy hadislarini tartiblagan).
Hofiz Muhammad ibn Ali Husayniy — “Al-Kashshof fi ma’rifat al-atrof” (xuddi shu usuldan yurgiz).
Hadis matnining birinchi so'zi orqali taxrij qilishda nechta manbalardan foydalaniladi?
Uch tomondan manba.
A) Xalq orasida mashhur hadislar jamlangan kitoblar
B) Alifbo javobgarlik hadis to'plamlari
D) Fihrist va mundarijalar
Abu Shujoʻ Daylamiy qaysi asarida bu uslubdan qaysi?
“Firdavs al-axbor” asarida.
Hadislarni taxrij qilishda foydalaniladigan manbalar qanday turlarga bo'linadi?
Manbalar haqida va turlarga bo'linadi.
Asosiy manbalar: Musnadlar, Mu'jamlar, Tarix ar-rijol asarlari.
Yordamchi manbalar: Kutub al-atrof asarlari.
“al-Mujam al-Awsat” va “al-Muʼjam asSaghir” qanday hodisaga bogʻliq?
al-Muʼjam al-Awsat — hadislar isnodning avvali eʼtiboridan jamlangan boʻlib, Tabaroniy oʻzining 2 mingga yaqin shayxidan 30 mingga yaqin rivoyat kiritgan.
al-Muʼjam as-Saghir — unda muallif har bir shayxidan bittadan hadis keltirgan.
Xalq orasida mashhur hadislarni jamlashdan maqsad nima edi?
Soxta yoki'qima hadislardan to'g'ridan-to'g'ri iste'mol qilish, xalq orasida adashishning olish.
Alifbo tartibida kasalliklar hadis to'plamlarida hadislar qanday tomosha?
Hadislarning zikr qilinmay, matni alifbo tartibida yuklab olinadi.
Ibn Asir “Jomeʼ al-usul” asarida qaysi manbalarni birlashtirgan?
Imom Buxoriy, Muslim, Abu Dovud, Termiziy, Nasoiy va “Muvatto” asarlarini.