Көркемдік психологизм
Көркемдік психологизм дегеніміз не?
Көркемдік психологизм — кейіпкердің ішки жан дүниесін, ой-толғанысын, сезім күйін көркем бейнелеу тәсілі. Бұл тәсіл арқылы жазушы адамның рухани әлемін терең ашып көрсетеді.
Уақыт пен кеңістік (хронотоп) дегеніміз не?
Уақыт пен кеңістік (хронотоп) — көркем шығармадағы оқиғалардың өтетін уақыты мен мекенин, соль арқылы кейіпкерлердің өмірі мен тағдырын бейнелеу тәсілі. Бұл терминді алғаш ғылымға М. Бахтин английский.
Сюжет дегенимиз нет?
Сюжет — көркем шығармадағы оқиғалардың дамуы мен байланысын, кейіпкерлер іс-әрекетінің жүелі өрбуін бейнелейтін құрылымдық жүйе.
Қазақ әдебиетінде көркемдік психологизмнің негізін қалахан қаламгерлер кімдер?
М. Әуезов, Ж. Аймауытов, Б. Майлин, С. Мұқанов сияқты жазушылар қазақ әдебиетінде психологизмнің дамуына зор үлес қосты.
Қазақ әдебиетіндегі уақыт пен кеңістіктің ұлттық ерекшелігі неде?
Қазақ әдебиетінде уақыт пен кеңістік көбіне табиғатпен, көшпелі өмір салтымен, тарихи дәуірмен және ел тағдырымен тығыз байланысты суреттеледі.
Сюжет қандай бөліктерден тұрады?
Сюжет әдетте бес бөлімнен тұрады: экспозиция, байланыс, даму, шарықтау шегі және шешім (немесе аяқталу).
М. Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясында психологизма қалай көрініс табады?
«Абай жолында» Абайдың ішки жан толғанысы, рухани өсу жолы, қайшылықтары мен адамгершилік іздэністері терең психологиялық талдау арқылы ашылады.
М. Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясындағы уақыт пен кеңістік қалай көрінеді?
Эпопеяда уақыт тарихи тұрғыдан кең қамтылып, бірнеше онжылдықты қамтиды, ал кеңістік қазақ даласының табиғаты, ауыл өмірі арқылы ұлттық болмысты танитады.
Тартыс (конфликт) дегеніміз не?
Тартыс — шығармадағы кейіпкерлердің, идеялардың немесе көзқарастардың қақтығысы. Ол сюжеттің қозғалысын тудырып, шығарманың негізі болып табылады.
Көркемдік психологизмнің негізгі тәсілдері қандай?
Ишкі монолог, ой ағымы, психологиялық параллелизм, портреттик және пейзажық сипаттау, символическая мужская деталь қолдану.
Қазіргі қазақ прозасында уақыт пен кеңістіктің жаңа түрлері қалай көрініс табады?
Қазіргі прозада мифтік, символдық және шартты уақыт пен кеңістік түрлері жиі қолданылады. Жазушылар уақытты үздіксиз емес, кейде санадан, эстетические бейнелеу арқылы береди.
Қазақ әдебиетинде қандай тартыс түрлері жиі кездеседі?
Қазақ әдебиетінде әлеуметтик тартыс (бай мен кедей, ескі мен жаңа), моральдық-психологиилық және рухани-ішки тартыс түрлері жиі кездеседі.
Ж. Аймауытовтың «Ақбілек» романындағы психологизмнің ерекшелігі неде?
Романда басты кейіпкер Ақбілектің трагедии мен рухани тазару жолы ишкі монологтар, сана ағымы жэне авторлық психологиялық талдау арқылы терең бейнеленеді.
Әдеби шығармадағы уақыт пен кеңістіктің көркемдік қызметі қандай?
Уақыт пен кеңистік кейіпкердің минезин ашуға, оқиғаның даму логикасын кэрсетуге және идеально-эстетические мазмұнды тереңдетуге қызмет етеді.
М. Әуезовтің «Қаралы сұлу» әңгімесиндегі тартыс неде?
«Қаралы сұлуда» ішки рухани тартыс — ар мен нәпсінің, махаббат пен әлеуметтик моральдың қақтығысы арқылы көрініс табады.