vaqt o'lchash
Bir film 1 soat 28 daqiqa davom etadi. Film soat 16:55 da boshlangan.
Film qaysi vaqtda tugaydi?
18:23
Bir bog‘ning 4/7 qismiga gul ekilgan.
Gullar ekilgan hududning 2/3 qismida atirgullar joylashgan.
Atirgullar bog‘ning qanday ulushini egallaydi?
8/21
Avtobus 1 soatda 50 km masofa bosadi.
Avtobus 3 soatda qancha masofa bosadi?
50×3=150 km
Bir idishda 200 ml shirin suv bor. Uning 1/4 qismi shakar eritmasidir.
Idishdagi shakar eritmasi necha ml?
50 ml
Sinfda Ali, Bobur va Dilnoza bor.
Ularning yoshlaridan quyidagilar ma’lum:
Ali Boburdan kattaroq.
Bobur Dilnozadan kattaroq.
Eng kichiklari kim?
Dilnoza
Poyezd soat 09:47 da jo‘nadi. Manzilgacha yetib borish uchun 2 soat 36 daqiqa vaqt ketadi.
Poyezd manzilga soat nechada yetib boradi?
12:23
Bir sinfning 5/6 qismi test topshirdi.
Test topshirganlarning 3/5 qismi to‘liq to‘g‘ri ishladi.
To‘liq to‘g‘ri ishlaganlar sinfning qanday ulushiga teng?
1/2
Bir velosipedchi 15 km/soat tezlikda 2,5 soat harakat qildi.
U qancha masofa bosdi?
15×2.5=37.5 km
Bir shisha ichimlikning 3/5 qismi suv, qolgan qismi sharbat konsentratidan iborat.
Agar shishada 600 ml ichimlik bo‘lsa, sharbat konsentrati necha ml?
240 ml
Uchta quti bor: qizil, ko‘k, yashil.
Shokolad faqat bitta qutida.
U qizil qutida EMAS.
U ko‘k qutida ham emas.
Shokolad qaysi qutida?
Yashil qutida
Bir o‘quvchi loyihasiga 3 qismda vaqt sarfladi:
birinchi qism — 35 daqiqa,
ikkinchi qism — 48 daqiqa,
uchinchi qism — 1 soat 12 daqiqa.
U loyihani soat 13:40 da boshlagan bo‘lsa, uni soat nechada tugatgan?
16:15
Bir suv bakining 3/4 qismi to‘la edi.
Shu to‘lgan qismning 4/9 qismi ishlatib yuborildi.
Sarflangan suv bakning qanday ulushiga teng?
1/3
Avtomobil 72 km masofani 1,5 soatda bosib o‘tdi.
Avtomobilning tezligi qancha?
48 km/soat
Bir idishda 800 ml tuzli eritma bor. Uning 1/8 qismi tuz, qolgan qismi suvdir.
Idishda necha ml suv bor?
Tuz: 800×1/8=100 ml
Suv: 800−100=700 ml
Sardor, Murod va Aziz uch xil sport bilan shug‘ullanadi: futbol, suzish, shaxmat. Har biri faqat bittadan sport bilan shug‘ullanadi.
Ma’lumki:
Sardor futbol bilan shug‘ullanmaydi.
Murod suzish bilan shug‘ullanmaydi.
Aziz shaxmat bilan shug‘ullanmaydi.
Kim qaysi sport bilan shug‘ullanadi?
Tahlil (ixcham):
Futbol: Sardor emas, demak Murod yoki Aziz.
Suzish: Murod emas, demak Sardor yoki Aziz.
Shaxmat: Aziz emas, demak Sardor yoki Murod.
Bitta mos tushadigan taqsimot:
Murod – futbol
Aziz – suzish
Sardor – shaxmat
Javob:
Sardor – shaxmat
Murod – futbol
Aziz – suzish
Sport musobaqasi soat 10:25 da boshlandi.
U 2 bo‘limdan iborat:
1-bo‘lim — 1 soat 18 daqiqa,
tanaffus — 15 daqiqa,
2-bo‘lim — 1 soat 27 daqiqa.
Musobaqa yakuni soatda nechada bo‘ladi?
13:25
Bir fermer ekin maydonining 7/9 qismiga pomidor ekdi.
Pomidor ekilgan maydonning 6/7 qismida hosil yaxshi chiqdi, qolganida esa o‘rtacha chiqdi.
Hosili yaxshi chiqqan qism butun maydonning qanday kasriga teng?
2/3
Bir poyezd 60 km/soat tezlikda yurib, 2 soat 20 daqiqa davomida harakat qildi.
U qancha masofa bosdi?
(2 soat 20 daqiqa = 2 + 20/60 = 2⅓ soat)
140 km
Bir laboratoriyada 900 ml eritma tayyorlandi. Uning 2/3 qismi suv, 1/3 qismi rangli bo‘yoqdan iborat.
Agar 300 ml bo‘yoqli qismning 1/5 qismi boshqa idishga quyib olinsa, asosiy idishda qancha ml bo‘yoq qoladi?
Bo‘yoqning umumiy miqdori:
900×1/3=300 ml
Ko‘chirildi:
300×1/5=60 ml
Qolgan bo‘yoq:
300−60=240 ml
To‘rtta do‘st bor: Anvar, Bekzod, Dilorom, Jasur.
Ular safda chapdan o‘ngga qarab turishgan. Ma’lumki:
Anvar Bekzoddan chaproqda turibdi.
Dilorom Jasurdan o‘ng tomonda turibdi.
Jasur eng chetda (na eng chapda, na eng o‘ngda) emas.
Safdagi tartib qanday bo‘lishi mumkin? (chapdan o‘ngga qarab yozing)
Bir mos keladigan tartib:
Chapdan o‘ngga: Anvar – Jasur – Dilorom – Bekzod
Tekshiramiz:
Anvar Bekzoddan chapdami? Ha.
Dilorom Jasurdan o‘ngdami? Ha.
Jasur chetladami? Yo‘q, ichkarida.
Javob: Anvar – Jasur – Dilorom – Bekzod
Dilorom 3 ta ishni ketma-ket bajardi:
Uy vazifasi — 52 daqiqa
Rasm chizish — 1 soat 05 daqiqa
Kitob o‘qish — 43 daqiqa
U ishlashni 18:17 da boshlagan.
Dilorom barcha ishlarni soat nechada tugatadi?
20:57
Bir matoning 5/8 qismi ishga yaroqli edi.
Shu yaroqli qismning 3/4 qismidan ko‘ylak tikildi.
Ko‘ylakka ketgan mato butun matoning qanday ulushiga teng?
15/32
Bir mashina yo‘lning birinchi qismini 40 km/soat tezlikda 1 soat 15 daqiqa,
ikkinchi qismini esa 60 km/soat tezlikda 50 daqiqa harakatlanib o‘tdi.
Mashinaning jami bosib o‘tgan masofasi qancha?
1-qism: 1 soat 15 daq = 1 + 15/60 = 1,25 soat
Masofa: 40×1.25=50 km
2-qism: 50 daqiqa = 50/60 = 0,833… soat
Masofa: 60×0.833…≈50 km
Jami masofa:
50+50=100 km
Bir kimyo o‘qituvchisi ikkita eritmani aralashtirdi:
1-eritma: 400 ml, uning 3/4 qismi suv.
2-eritma: 600 ml, uning 2/3 qismi suv.
Aralashtirilgandan so‘ng, hosil bo‘lgan eritmada jami suv qancha ml bo‘ladi?
1-eritmagi suv:
400×3/4=300 ml
2-eritmagi suv:
600×2/3=400 ml
Jami suv:
300+400=700 ml
Uch do‘st bor: Laylo, Mohira, Nargiza. Ular uch xil fanga qiziqishadi: matematika, tarix, biologiya. Har bir qiz faqat bitta fan bilan qiziqadi.
Ma’lumki:
Laylo matematika bilan qiziqmaydi.
Mohira tarix bilan qiziqmaydi.
Nargiza matematika bilan ham, tarix bilan ham qiziqmaydi.
Kim qaysi fan bilan qiziqadi?
Nargiza: na matematika, na tarix → demak biologiya.
Biologiya band bo‘ldi.
Laylo matematika emas, demak tarix yoki biologiya edi, lekin biologiya Nargizada → Laylo = tarix.
Qolgan fan matematika → Mohira = matematika.
Javob:
Laylo – tarix
Mohira – matematika
Nargiza – biologiya