1
Statistika atamasi haqida malumot
lotincha «Status» so‘zidan olingan bo‘lib, hodisaning holati, ahvoli ma’nosini anglatadi
Statistika so‘zini dastlab fanga nemis olimi kim kiritgan.
Gotfrid Axenval
•Ommaviy hodisa
•Bir obyektlar to`plamida sodir bo`lgan voqea,harakat natijasi(aholi soni,bandlik
•Ommaviy jarayon
Obyektlar to`plamida sodir bo`lgan voqealar oqimi(paxta salmog‘ining kamayishi va don
•ekinlari ulushining ortishi)
•Белги nima
•бу тўплам бирлигининг сифатий хусусиятидир. Ўрганилаётган тўплам бирлигини ифодалаш характерига қараб белгилар миқдорий, атрибутив ва альтернатив белгиларга бўлинади.
Статистика фанининг асосчилари Evropada
•У. Петти
•Жон Граунт
•Г.Ахенвал
•А. Кетле
Статистика фанининг асосчилари Rossiyada
•В.Н. Татишев
•К.И.Крилов
•Д.П.Журавский
•Ю.Э.Янсон
•СТАТИСТИКА УСУЛЛАРИ
•Статистик кузатиш
•Жамлаш ва гурухлаш
•Турли умумлаштирувчи курсаткичларни хисоблаш;
•Жадвал ва графикларда тасвирлаш усули
Статистика фани услубияти nima
•Статистика услубияти – оммавий ҳодиса ва жараёнларни ўрганишда, унда намоён бўладиган қонуниятларни ойдинлаштиришда ишлатиладиган ўзига хос услуб, яъни статистика фани ва амалиётида қўлланадиган йўллар, усуллар, воситалар мажмуаси.
•Статистик тўплам nima
•бу умумий боғлиқликда, қандайдир бир сифат белгиси билан бирлашган ва бир-биридан фарқ қилувчи объект ёки ҳодисаларнинг йиғиндисидир. Масалан, корхоналар сони, акциядорлик жамиятлари сони, оилалар сони ва ҳ.к.
Ko`zlangan maqsad va vazifalarni hal qilish nuqtayi nazaridan statistik guruhlash 3 turga bolinadi bular qaysilar
Tipologik;Tuzulmaviy;Analitik guruhlashlarga bo`linadi
Dastlabki guruhlangan ma`lumotlarga asoslanib, yangi guruhlarni hosil qilish statistikada nima deb yuritiladi
ikkilamchi guruhlash deb yuritiladi.
Agar muhim belgi bo`yicha guruhlangan jadval egasibo`yicha guruhlangan jadval egasi yana guruhchalarga ajratilsa yoki jadval kesimi ham guruhlangan ko`rinishda bo`lsa, u holda bunday jadvallar nima deb ataladi
KOMBINATSION JADVALLAR deyiladi.
ODDIY SVODKALASH nima
ODDIY SVODKALASH deganda olingan ma`lumotlarni guruhlarga bolmasdan toplam boyicha umumiy yakunlar chiqarish tushiniladi
Hodisalarni qayd qilishda sodir bo‘ladigan xatolarni ham ikki turga ajratish mumkin:bular qaysilar
1. Tasodifiy xatolar.
2.
Muntazam xatolar.
Agar guruhlash miqdoriy xarakteristikaga ko'ra amalga oshirilsa, u holda guruhlar sonini qaysi formula yordamida matematik tarzda aniqlash mumkin.
Sturges formulasi
Statistikada jamlash tor va keng ma’noda tushiniladi. Tor manoda jamlash nima
Tor ma’noda jamlash deganda kuzatishdan olingan ma’lumotlarni biror belgisiga qarab guruhlamasdan, to‘plamning umumiy yig‘indisini (yakunini) hisoblanish tushuniladi.
Variatsiya nima
bir xil vaqt oralig'ida populyatsiyaning turli birliklarida xarakteristikaning qiymatining tebranishi yoki o'zgaruvchanligi.
Sturges qoidasi nima
bu tasodifiy o'zgaruvchining kuzatilgan diapazoni uning taqsimlanish zichligi tuzishda bo'linadigan optimal intervallar sonini aniqlashning empirik qoidasi
2. Guruhlashtirish (hal qilinadigan vazifalarga qarab)qanday turlarga bolinadi
TIPOLOGIK STRUKTURAVIY ANALİTİK Taqsimot qatori
statistik jadvallar nechinchi asrda paydo bo‘lgan.
XVIII
Statistik grafiklar turlari
Chiziqli grafiklar Yassi grafiklar Fazoviy grafiklar
Variatsion qatorlarni tasvirlovchi grafiklarning turlari mavjud misoli Kumulyata turi mavjud va u haqida malumot
(Jami egri chiziq): Ma'lumotlarning o'sishini ko'rsatadi.
•Variatsion qatorlar miqdoriy xarakteristikalar (yosh, daromad) asosida tuzilgan taqsimot qatorlaridir. Ular ikkita elementdan iborat: ular qaysilar
1.Variantlar (og'zaki ifodalarda qabul qilinadigan xususiyatning o'ziga xos qiymatlari)
2.Chastotalar (tarqatish seriyasida ma'lum variantlar qanchalik tez-tez sodir bo'lishini ko'rsatadigan raqamlar).
Biryo‘la kuzatish nima
zaruriyat tug‘ilganda hodisalarni aniq mud-datlarda qayd qilishdir. Uy-joy fondini ro‘yxatga olish, ko‘p yil-lik meva daraxtlarni ro‘yxatga olish kabi hodisalarni misol qilib ko‘rsatish mumkin.