Talab tushunchasi
Savol:
Ehtiyoj qachon talabga aylanadi?
Javob:
Ehtiyoj pul bilan ta’minlanganda talabga aylanadi.
Taklif qanday miqdor?
Taklif, ishlab chiqaruvchilarning narxning har bir darajasida tovar yoki xizmatlarning bozorga sotishga chiqariladigan
miqdoridir.
Talab va taklif miqdorlari o‘rtasidagi nisbat teng bo‘lgan holat nima deb ataladi?
Bozor muvozanati.
Иқтисодий ресурслар бозори нима?
Иқтисодий ресурслар олди-сотдиси бўладиган бозор.
Naflilikni maksimallashtirish qoidasi nima?
Iste’molchi o‘zining daromadini shunday sarflashi kerakki, daromad to‘liq sarflangan holatda tovarni xarid qilishdan olingan so‘nggi qo‘shilgan naflilikning tovar narxiga nisbati barcha tovarlar uchun bir xil qiymatga ega bo‘lishi lozim.
Talab qonuni nimani ifodalaydi?
Narx oshsa talab kamayadi, narx tushsa talab ortadi degan teskari bog‘liqlikni ifodalaydi.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqlik
taklif qonunini tushuntiring?
Narxning oshishi bilan shunga mos ravishda sotishga chiqariladigan tovar (taklif) miqdori ham ortadi, narxning tushishi bilan
taklif hajmi qisqaradi.
Mahsulot narxining iste’molchi daromadidagi salmog‘i talab egiluvchanligiga qanday ta’sir ko‘rsatadi? Misol bilan tushuntiring.
Mahsulot narxining iste’molchi daromadidagi ulushi qanchalik katta bo‘lsa, talab shunchalik egiluvchan bo‘ladi; ulushi kichik bo‘lsa, talab kam egiluvchan bo‘ladi.
Иқтисодий ресурсларга қандай даромад турлари тўланади?
Иш ҳақи, фоиз, рента ва фойда.
Iste’molchi tanlovini tushuntirishda nima muhim rol o‘ynaydi?
Farqsizlik egri chizig‘i
Narx iste’molchi uchun qanday rol o‘ynaydi?
Narx iste’molchi uchun to‘siq bo‘lib xizmat qiladi: yuqori narx xaridni kamaytiradi, past narx kuchaytiradi.
Nimalar taklif hajmining o‘zgarishini taqozo qiladi?
1) Resurslarning narxi; 2) Ishlab chiqarish texnologiyasi;
3) Soliq va dotatsiyalar; 4) Boshqa tovarlarning narxi;
5) Narx o‘zgarishining kutilishi; 6) Bozordagi sotuvchilar soni.
Zarur iste’mol buyumlari va zebu-ziynat buyumlariga bo‘lgan talab egiluvchanligi o‘rtasidagi farqni izohlang.
Zarur iste’mol buyumlariga talab noegiluvchan, zebu-ziynat buyumlariga talab esa egiluvchan bo‘ladi.
Нима учун иқтисодий ресурсларга бўлган талаб ҳосила талаб ҳисобланади?
Чунки ресурсларга бўлган талаб улар ёрдамида ишлаб чиқариладиган товар ва хизматларга бўлган талабга боғлиқ.
Suv va brilliant paradoksining yechimi qanday?
Bu paradoksning yechimi shundaki, suv taklifi unga bo‘lgan talabga nisbatan ancha ko‘p, shuning uchun narxi past. Brilliantlarni ishlab chiqarish qiyin bo‘lganligi sababli uning taklifi unga bo‘lgan talabga nisbatan kam.
Oliy toifali tovarlar qanday tovarlar?
Daromad oshganda ularga bo‘lgan talab ortadigan tovarlar oliy toifali tovarlar deyiladi.
Taklif hajmining o‘zgarishiga nimalar ta'sir ko'rsatadi va misollar keltiring?
Taklif hajmining o‘zgarishiga tovarning saqlanish xususiyati, saqlash
va transport tashish xarajatlari ham ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, uzoq vaqt
saqlab bo‘lmaydigan qishloq xo‘jalik va oziq-ovqat mahsulotlari uchun
taklif kamdan-kam o‘zgaruvchan bo‘ladi.
Narxli egiluvchanlik nimani ko‘rsatadi?
Narxli egiluvchanlik talab yoki taklifning narx o‘zgarishiga qanday javob berishini ko‘rsatadi.
Иқтисодий ресурсларга бўлган талабга қайси омиллар таъсир қилади?
Ресурслар унумдорлиги, ишлаб чиқариладиган товарлар нархи ҳамда биргаликда фойдаланиладиган ресурслар нархи ва унумдорлиги таъсир қилади.
Optimal tanlov qanaqa shartlarni keltirib chiqaradi?
Birinchidan, tanlov nuqtasining byudjet chizig‘ida yotishi ikkinchidan, tanlangan iste’mol tovarlari to‘plami eng ma’qul ko‘rilgan kombinatsiyada bo‘lishi lozim.
Iste’molchi xohish-istaklari talabga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
Xohish-istaklarning o‘zgarishi talabni oshirishi yoki kamaytirishi mumkin, masalan “modadan qolish” qo‘rquvi talabni oshiradi.
Taklifga ta’sir ko‘rsatadigan jarayonlarni sanab bering va misollar keltiring?
Ishlab chiqarish jarayonining xususiyati, tabiiy resurslarning
mavjud darajasi ham taklifga ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, narxning
o‘zgarishiga javoban ishlab chiqarishni kengaytirish yoki boshqa xil
mahsulot ishlab chiqarishga o‘tish imkoniyati mavjud bo‘lsa taklif
o‘zgaradi. Qishloq xo‘jaligiga yaroqli bo‘lgan yerlar cheklangan
bo‘lsa, uning narxi (renta) qanchalik oshmasin, yer taklifini oshirib
bo‘lmaydi.
Qisqa davrli va uzoq davrli bozor muvozanati o‘rtasida qanday farq bor?
Qisqa davrli bozor muvozanati tezkor, qisqa muddatli omillar ta’sirida yuzaga keladi, uzoq davrli bozor muvozanati esa resurslar va ishlab chiqarish imkoniyatlari o‘zgarishiga bog‘liq bo‘ladi.
Ресурслар ҳаракатчанлиги иқтисодий ресурслар таклифининг эгилувчанлигига қандай таъсир қилади?
Агар ресурслар ҳаракатчан бўлса, улар нарх ўзгаришига тез жавоб беради ва бир соҳадан бошқасига осон ўтади, натижада таклиф эгилувчан бўлади. Вақт ўтиши билан ҳаракатчанлик ортиб, умумий таклиф ҳам кўпаяди.
Giffen samarasi nima?
Hayotiy zarur tovarlarga narxning o‘sishi ularga bo‘lgan talab miqdorining qisqarishiga emas, balki o‘sishiga olib kelishi mumkin, chunki odamlar boshqa xaridorlardan voz kechib narxi o‘sganda ham hayotiy zarur tovarlarni sotib ola boshlaydi.
Hayotiy zarur tovarlarga narxning o‘sishi ularga bo‘lgan talab miqdorining qisqarishiga emas, balki o‘sishiga olib kelishi mumkin, chunki odamlar boshqa xaridorlardan voz kechib narxi o‘sganda ham hayotiy zarur tovarlarni sotib ola boshlaydi.