Aminokislotalar (AK)
Eng oddiy tuzilishga ega va molekulasida xiral (asimmetrik) uglerod atomi bo'lmagan yagona aminokislota qaysi?
Glitsin (Gly).
Aminokislotalarning peptid bog'lari orqali qat'iy ketma-ketlikda bog'lanishi oqsilning nechanchi tuzilishi deyiladi?
Birlamchi tuzilish
Oqsil eritmasiga CuSO4 va ishqor qo'shilganda binafsha rang hosil qiluvchi universal reaksiya qanday ataladi?
Biuret reaksiyasi
1806-yilda sarsabil o'simligidan birinchi bo'lib Asparagin aminokislotasini ajratib olgan fransuz olimlari kimlar?
Voklen va Robike.
Oqsil birlamchi tuzilishidagi bittagina aminokislota (glutamin kislota o'rniga valin) almashib qolishi natijasida eritrotsitlar shakli o'zgarib, qaysi irsiy kasallik kelib chiqadi?
O‘roqsimon hujayrali anemiya. Bu kasallik oqsil birlamchi tuzilishining naqadar muhimligini isbotlovchi eng mashhur misoldir.
Tarkibida oltingugurt (-S- yoki -SH) saqlovchi ikkita asosiy aminokislotani ayting.
Sistein va Metionin
Oqsillarning ikkilamchi tuzilishidagi alpha-spiralni qaysi zaif bog' turi barqarorlashtirib turadi?
Vodorod bog'lari
Oqsilning umumiy zaryadi nolga teng bo'ladigan va u eng kam eruvchanlikka ega bo'ladigan muhit (pH) nima deyiladi?
Izoelektrik nuqta (pI)
Oqsillarning ikkilamchi tuzilishi (alpha-spiral va beta-struktura) modelini yaratgan va buning uchun Nobel mukofotini olgan olimlar?
L. Poling va R. Kori.
Tirozin aminokislotasidan teri, soch va ko'zlarga rang beruvchi "melanin" pigmenti sintezlanishi buzilishi natijasida kelib chiqadigan holat nima deb ataladi?
Albinizm.
Izoh: Melanin pigmentini hosil qiluvchi tirozinaza fermenti ishlamasa, organizm butunlay rangsiz (oq) bo'lib qoladi.
Odam organizmida sintezlanmaydigan va faqat oziq-ovqat bilan kirishi shart bo'lgan aminokislotalar qanday ataladi?
Almashinmaydigan aminokislotalar
Gemoglobin kabi murakkab oqsillarda bir nechta polipeptid zanjirlarining o'zaro birikishi oqsilning nechanchi tuzilishi hisoblanadi?
To'rtlamchi tuzilish
Tarkibida aromatik halqa (fenil, indol) saqlovchi aminokislotalar nitrat kislota bilan qizdirilganda qanday rangli reaksiya beradi?
Ksantoprotein reaksiyasi (sariq rang beradi).
Insulin oqsilining aminokislotalar ketma-ketligini (birlamchi tuzilishini) birinchi bo'lib aniqlagan olim kim?
Frederik Senger
Fenilalanin aminokislotasini tirozinga aylantiruvchi ferment yetishmasligi natijasida, qonda zaharli moddalar to'planib, asab tizimiga zarar yetkazuvchi irsiy kasallikni ayting.
Fenilketonuriya (FKU).
Izoh: Bu kasallikda bemorlar maxsus parhezga amal qilishlari, ya'ni tarkibida fenilalanin bo'lgan oqsillarni cheklashlari kerak.
Ko'pgina aminokislotalarda 1 ta xiral markaz bor. Qaysi ikkita aminokislotada 2 tadan xiral (asimmetrik) markaz mavjud?
Izoleytsin va Treonin
Oqsilning tabiiy fazoviy tuzilishi buzilib, o'zining biologik xossalarini yo'qotishi jarayoni nima deyiladi?
Denaturatsiya
Oqsillarni tarkibidagi kichik molekulali tuzlardan yarim o'tkazgich parda yordamida tozalash usuli qanday ataladi?
Dializ
1820-yilda jelatin gidrolizatidan eng oddiy aminokislota — Glitsinni ("yelimli shakar") ajratib olgan olim?
Anri Brakonnot.
Oziq-ovqatda oqsillar yetishmasligi natijasida yosh bolalarda qon plazmasidagi albuminlar kamayib ketishi va qorin qismining shishib chiqishi bilan kechadigan kasallik qaysi?
Kvashiorkor.
Izoh: Albumin oqsili qonning onkotik bosimini ushlab turadi; u yetishmasa, qondagi suv to'qimalarga chiqib ketib, shish hosil qiladi.
Qaysi aminokislota o'zining tuzilishiga ko'ra aslida "iminokislota" hisoblanadi va peptid zanjirida "buralish" (burilish) hosil qiladi?
Prolin
To'rtlamchi tuzilmali oqsilni tashkil etuvchi alohida polipeptid zanjirlari nima deb ataladi?
Subbirliklar (yoki protomerlar).
Foll reaksiyasi oqsilda qaysi element borligini qora cho'kma (PbS) hosil qilish orqali isbotlaydi?
Oltingugurt (S).
Peptid zanjiridagi aminokislotalarni "N-terminal" uchidan boshlab ketma-ket aniqlash usulini (degradatsiya usuli) yaratgan olim kim?
Per Edman.
Oqsil molekulalarining fazoviy tuzilishi (uchlamchi struktura) noto'g'ri taxlanishi natijasida hosil bo'ladigan va miya hujayralarini yemira boshlaydigan "yuqumli oqsillar" nima deyiladi?
Prionlar (yoki Prion kasalliklari).
Izoh: Prionlar nafaqat irsiy, balki "quturgan sigir" kasalligi kabi yuqumli xarakterga ham ega bo'lishi mumkin.