Нарық және оның мақсатты сегменттері, нарықты талдау, тауар өткізу жоспарын құру кезеңдері
Нарық дегеніміз не?
Нарық — бұл тек тауарлар мен қызметтерді айырбастауға арналған орын немесе платформа ғана емес, бұл — қатысушылар арасындағы өзара әрекеттесу шарттары мен ережелері қалыптасатын күрделі әлеуметтік-экономикалық жүйе.
Басқару (немесе ұйымдастырушылық) құрылымы
Басқару (немесе ұйымдастырушылық) құрылымы — бұл қызметті ұйымдастыру тәсілі, міндеттерді адамдар мен бөлімшелер арасында бөлу, бағыну және үйлестірудің формалды байланыстарын белгілеу жүйесі.
Маркетингтік жоспар дегеніміз не?
Маркетингтік жоспар дегеніміз не?
Маркетинг — бұл тек «логотип жапсыру» немесе «Instagram-да жарнама жүргізу» емес.
Бұл бизнесіңіздің клиенттерін табуға, олардың назарын аударуға, бәсекелестерден озып, пайда табуға көмектесетін жүйе.
Өзіндік құн түсінігі
Өзіндік құн түсінігі
Өнімнің өзіндік құны — бұл кәсіпорынның өнімнің бір бірлігін өндіру және өткізуге кеткен шығындары.
Бизнес-жоспардың бәсекеге қабілеттілігі
Бизнес-жоспардың бәсекеге қабілеттілігі – бұл жобаға капитал, тауар және қызмет көрсету нарықтарында артықшылық беретін сапалық және экономикалық көрсеткіштердің жиынтығы.
Нарықтың негізгі элементтері:
Нарықтың негізгі элементтері:
• Сұраныс — сатып алушылардың белгілі бір баға бойынша тауарлар мен қызметтерді сатып алуға деген ниеті мен мүмкіндігі;
• Ұсыныс — сатушылардың тауарлар мен қызметтерді ұсынуға дайындығы мен қабілеті;
• Баға — сұраныс пен ұсыныстың өзара әрекеттесу нәтижесі, өндіріс пен тұтынуды реттеуге арналған сигнал;
• Бәсекелестік — сатып алушылардың назарын және қаражатын тарту үшін сатушылар арасындағы күрес, бұл сапаның жақсаруына және бағалардың төмендеуіне ықпал етеді.
Басқару құрылымдарының негізгі түрлері
1. Функционалдық құрылым
2. Дивизиондық құрылым
3. Матрицалық құрылым
4. Жобалық құрылым
5. Желілік (гибридті) құрылым
Оған нелер кіреді:
Оған кіреді:
• Нарық талдауы
• Бәсекелестерді талдау
• Мақсатты аудитория (персоналар)
• БСҰ — бірегей сауда ұсынысы
• 4P / 7P стратегиясы
• Жарнама арналары
• KPI және бюджет
Өзіндік құн формуласы
Өзіндік құн = Тікелей шығындар + Жанама шығындар
Тікелей шығындар: материалдар, шикізат, өндірістік персоналды жұмысы үшін төлем.
Жанама шығындар: құрал-жабдықтарды амортизациялау, өндірісті басқару, электр энергиясы, жалға алу.
Бәсекеге қабілеттілікті төмендететін қателер
Бәсекеге қабілеттілікті төмендететін қателер
1.Өнімнің нақты позициясының болмауы.
2.Нарық пен бәсекелестерді жеткілікті зерттемеу.
3.Қаржылық көрсеткіштерді асыра бағалау.
4.Тәуекелдер мен шығындарды елемеу.
5.Ақпаратты көрнекі ұсынбау, презентацияныңәлсіздігі.
Негізгі сегментация критерийлері:
Негізгі сегментация критерийлері:
1. Географиялық — аймақ, қала, климат;
2. Демографиялық — жас, жыныс, табыс, білім, кәсіп;
3. Психографиялық — өмір салты, құндылықтар, қызығушылықтар, әлеуметтік мәртебе;
4. Мінез-құлықтық — сатып алу жиілігі, адалдық деңгейі, сатып алу себептері, төлеуге дайындық.
Басқару құрылымын таңдаудың критерийлері
1.Кәсіпорынның көлемі (қызметкерлер саны, операциялар көлемі)
2. Қызмет саласы (өндіріс, қызмет көрсету, IT, сауда және т.б.)
3. Өнімнің әртүрлілігі / нарықтардың көптігі / география
4. Нарық пен технологиялардағы өзгеріс жылдамдығы
5.Тапсырмалардың күрделілігі мен белгісіздік деңгейі
6.Басқару мәдениеті мен басшылық стилі (орталықтандыру немесе орталықсыздандыру)
7.Басшылардың құзыреттері (функция, жоба, үйлестіру)
8. Ресурстар (қаржылық, кадрлық, технологиялық)
B2B және B2C жарнама арналары
B2B (бизнес → бизнес):
• Суық қоңыраулар, email-хабарламалар
• Кәсіби желілер (LinkedIn), салалық көрмелер, конференциялар
• Кейс сайты, SEO, вебинарлар
• Серіктестік арқылы сату және тікелей келіссөздер
B2C (бизнес → тұтынушы):
• Әлеуметтік желілер (Instagram, TikTok)
• Контекстік жарнама (Google / Яндекс)
• Лоялдық бағдарламалар, таргетинг, блогерлер
• Дәстүрлі медиа (теледидар, сыртқы жарнама) — әсіресе өңірлерде
Өзіндік құнның құрылымы
Өзіндік құнның құрылымы
• Материалдық шығындар — шикізат, компоненттер.
• Еңбекақы — негізгі және премиалды.
• Жанама шығындар — басқару, жалға алу, коммуналдық қызметтер.
• Құрал-жабдықтарды амортизациялау және тозу.
• Басқа шығындар — орау, тасымалдау, сертификаттау.
Бизнес-жоспардың бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін факторлар
Экономикалық
Маркетиегтік
Инновациялық
Ұйымдастырушылық
Әлеуметтік-экологиялық
Нарықты талдау қамтиды:
Нарықты талдау мыналарды қамтиды:
• Нарық көлемі мен әлеуетін бағалау (қанша адам немесе компания өнімге/қызметке қызығушылық танытады, нарық қаншалықты жылдам өсіп жатыр);
• Бәсекелестік ортаны зерттеу (негізгі ойыншылар кімдер, олардың нарықтағы үлесі, күшті және әлсіз жақтары);
• Тұтынушылар мінез-құлқын талдау(қажеттіліктер, қалаулар, сатып алу әдеттері);
• Нарықтық трендтерді анықтау (жаңа технологиялар, заңнамалық өзгерістер, әлеуметтік өзгерістер);
• Кіру және шығу кедергілерін бағалау (жаңа компаниялар үшін қиындықтар, тәуекелдер);
Басқару құрылымының функциялары
Үйлестіру
Еңбекті бөлу
Бақылау және жауапкершілік
Шешім қабылдауды жеделдету
Бейімделу және ауқымдау
Бірегей сауда ұсынысы (БСҰ) дегеніміз не?
Бірегей сауда ұсынысы (БСҰ) дегеніміз не?
БСҰ — бұл клиентке неге дәл сіздің өніміңізді таңдауы керек екенін түсіндіретін қысқа әрі нақты хабар.
Өзіндік құнды жоспарлау әдістері
Өзіндік құнды жоспарлау әдістері
1. Нормативтік әдіс — материалдар мен еңбек шығынының бекітілген нормаларына негізделген жоспарлау
2. Калькуляциялық әдіс — өнім бірлігіне барлық шығындарды қосу.
3. Маржиналды әдіс — айнымалы және тұрақты шығындарға бөлу арқылы есептеу.
Қазіргі заманғы үрдістер (2024–2025 жж.)
Цифрландыру
Тұрақты даму(ESG)
Икемді бизнес-модельдер
Импортты алмастыру
Қаржыландырудың жаңа тәсілдері
Нарықты талдау қадамдары
1. Сұранысты зерттеу
2. Ұсынысты зерттеу
3. Бәсекелестерді зерттеу
4. Тұтынушылар мінез-құлқын талдау
5. Трендтер мен әсер етуші факторлар
6. Қорытындылар мен ұсыныстар
Басқару құрылымы функциясы неліктен бизнесте маңызды?
Бұл бизнесте не үшін маңызды:
•Құрылымдағы қателер қайталануға, келіспеушілікке, әлсіз коммуникацияға, кідірістерге және тиімділіктің төмендеуіне әкеледі.
•Қазақстанда, кез келген дамушы экономикадағы сияқты, бизнестің трансформациясы, шағын және орта бизнестің өсуі, технологиялардың енгізілуі икемді құрылымдарды талап етеді.
Онлайн және офлайн стратегиялардың айырмашылығы
Онлайн:
• Метрикалар, икемділік
• Жылдам масштабталу
• Бәсеке жоғары
• Жақсы контент қажет
Офлайн:
• Физикалық қатысу
• Сенім эффектісі
• Қымбат іске қосу
• Нәтижесін өлшеу қиын
Кәсіпорынның баға саясатын жасау
Баға саясаты — өнімнің бағасын қалыптастыру стратегиясы, кәсіпорын мақсаттарына жетуге бағытталған, мысалы:
Пайданы максимизациялау
Нарық үлесін алу
Клиенттерді сақтау
Бәсекеге қабілеттілік көрсеткіштері
NPV
IRR
Market Share
Customer Retention Rate
Cost Leadership Index
Innovation Index