ХIХ–ХХ ғасырлардың бас кезiнде Қазақстанда халыққа бiлiм беру iсi екі бағытта жүргiзiлдi:
дiни және зайырлы
Ең алғашқы зайырлы мектепті ашқан тұлға:
Жәңгір хан
1789 жылы Омбыда ашылды.
Азия мектебi
Медреселерде оқу ұзақтығы:
3-4 жыл
Зайырлы мектеп қай жылы ашылды:
1841 жылы
1882 жылы техникалық училище қай қалада ашылды.
Омбы
Қай жылдан бастап патша үкiметiнiң бастамасы бойынша медреселерде мiндеттi түрде орыс тiлiнiң негiздерiн үйрету енгiзiлдi.
1870 жыл
Жәңгір хан мектеп, мешіттен басқа тағы қандай дүниелер аша білді:
Аурахана, дәріхана, мұрағат т.б.
Санкт-Петербург қаласындағы Орман шаруашылығын бітірген белгілі қайраткер:
Ә.Бөкейханов
Медреселерге қанша жастан бастап оқытылды:
40-тан аса
Жәңгір хан өзінің қалтасынан жылына қанша баланы шетелге оқытқан:
10-нан аса
Қазан университетінде қанша қазақ түлегі оқыды:
100-ге жуық
: «Азияда көшіп-қонып жүретін түркілердің ішінде қырғыз-қазақтар басқаларға қарағанда мәдениетті халық. Сондықтан олардың болашағы зор. Бұл халық жаңалықты бойына тез сіңіреді екен» деген ғалым:
Седельников
Жәдидзмнің негізін қалаушы, түркі дүниесінің ғалымы:
И.Гаспринский
Қарқаралыдан шыққан талантты студент:
Дiнмұхамед Сұлтанғазин