1
Jarh va ta’dil ilmi bilan shug‘ullanishda roviylarning obro‘siga putur yetkazmaslik uchun qanday uslubdan foydalanish afzal sanalgan?
Roviylarning kamchiliklarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri aytmasdan, kinoya tarzida bayon qilish afzal sanalgan
Imom Shofeiy roviyning jarh qilinganini (ishonchsizligini) ko‘rsatishda qanday iborani ishlatgan?
U kishi “Falonchi hech narsa emas” (فلان ليس بشيء) degan iborani qo‘llagan
Nima uchun jarh va ta’dil qiluvchi kishi o‘zidan ulug‘lar va ustozlari huzurida biror kishini jarh qilmasligi lozim?
Bu ushbu ilm bilan shug‘ullanuvchi kishilarning odobi hisoblanadi
Roviylarni jarh qilishda nima sababdan zarurat miqdoridan ortiq so‘z ishlatishdan qaytarilgan?
Chunki jarh kishilar aybini ochish bo‘lib, bunga faqatgina shar’iy zarurat tufayli ruxsat berilgan
Jarh va ta’dil bilan shug‘ullanuvchi kishi Muhammad (s.a.v.)ning qaysi hadislarini doimo yodda tutishi lozim?
“Musulmonlarning barchasining qoni, moli va obro‘si musulmon uchun harom” hamda mo‘min kishi fahsh so‘zlovchi va la’natlovchi bo‘lmasligi haqidagi hadislarni
Hanafiy mazhabi muhaddislariga ko‘ra, jarh va ta’dil qiluvchi kishiga qo‘yilgan beshta asosiy shart nimalardan iborat?
Ilmli bo‘lish, taqvodorlik, to‘g‘riso‘zlik, taassubdan xoli bo‘lish va jarh-ta’dil sabablarini bilish
Nima uchun roviylar to‘g‘risida hukm beruvchi kishining adolatli va xushyor bo‘lishi shart qilingan?
Chunki bu xislatlar topilmagan kishining bergan hukmi (jarh yoki ta’dili) qabul qilinmaydi
Arab tilini mukammal bilmaslik jarh va ta’dil jarayonida qanday xatoga olib kelishi mumkin?
Muhaddislarning hukmini naql qilishda jarhni ta’dil, ta’dilni esa jarh sifatida noto‘g‘ri qayd etib qo‘yishga sabab bo‘lishi mumkin
Jumhur muhaddislar ayol kishining roviy to‘g‘risidagi hukmi (tazkiyasi) qabul qilinishiga qanday naqliy dalil keltirishadi?
Payg‘ambar (s.a.v.)ning "Ifk" hodisasida Oisha (r.a.) haqida Bariradan so‘raganlari va uning ta’dilini qabul qilganlari dalil qilib olingan
Nima sababdan bolalarning roviylar to‘g‘risida bergan ijobiy xulosalari qabul qilinmaydi?
Bolalar shariat hukmlarini va insonning adolatli yoki fosiqligini to‘la anglay olmasliklari hamda aytgan gapi uchun shar’an javobgar bo‘lmasliklari sababli
Abulhasan ibn Muhammad o‘zining “Manzuma” asarida jarh qiluvchi uchun qaysi to‘rtta shartni she’riy bayon etgan?
Adolatli bo‘lish, jarh sabablarini bilish, diqqat-eʼtiborli (ziyrak) bo‘lish va taqvodor bo‘lib, bid’atga taassub qilmaslik
Jarh va ta’dil hukmi isnodsiz naql qilinsa (kimdan olingani aytilmasa), ulamolar uni qanday baholashgan?
Bunday hukmlar rad etilgan, bunga Imom Zahabiyning Azdiy keltirgan isnodsiz naqlga nisbatan raddiyasi misol bo‘ladi
. Roviylarni baholashda "qattiqqo‘l" (mutashaddid) guruhga kimlar kiradi?
Shu’ba ibn Hajjoj, Yahyo ibn Said Qatton, Molik ibn Anas, Yahyo ibn Main va Abu Hotim Roziy kabilar
"Mufassar" va "mubham" jarhning farqi nimada?
Mufassar jarhda tanqidning sabablari bayon etiladi, mubhamda esa sabablar ochib berilmaydi
Nima uchun ko‘pchilik ulamolar ta’dil hukmi uchun sabab ko‘rsatishni shart qilmaganlar?
Chunki ta’dil qilish (ishonchli deb topish) sabablari juda ko‘p bo‘lib, ularni birma-bir sanash mashaqqat tug‘diradi
Nuriddin Itr jarhning qabul qilinishiga to‘sqinlik qiluvchi omillarni qaysi uch guruhga bo‘lgan?
Jarh qiluvchi bilan bog‘liq, jarh qilinuvchi bilan bog‘liq va jarhning o‘zi bilan bog‘liq bo‘lgan omillar
Nima uchun zamondosh (aqron) kishilar o‘rtasidagi bir-birini ayblash holatlari har doim ham inobatga olinmaydi?
Chunki ular o‘rtasida o‘zaro hasad, g‘arazgo‘ylik yoki raqobat mavjud bo‘lishi mumkin
Aqidadagi ixtilof (masalan, ahli hadis va ahli ra’y o‘rtasidagi) jarhga qanday ta’sir qilgan?
Ba’zan muhaddislar aqidada boshqa qarashga ega bo‘lgani uchungina roviyni ayblashgan, bu esa xolislikka ta’sir qilgan
Hadis to‘qishda ayblangan roviyning tavbasi haqida ulamolar nima deydi?
Aksar ulamolar hadis to‘qishda ayblangan kishining tavbasi uning rivoyatlari qabul qilinishiga asos bo‘lmasligini aytishgan
"Nisbiy jarh" tushunchasiga Ibn Mainning Alo ibn Abdurahmon haqidagi so‘zi misolida tushuntiring.
Ibn Main Aloni bir o‘rinda ishonchli desa, uni Said Maqburiy bilan qiyoslaganda "zaif" degan. Bu uning mutloq zaifligini emas, balki boshqa roviyga nisbatan pastroq darajada ekanini bildiradi
Nima sababdan Ibn Hibbon kabi ba’zi ulamolar dunyoviy ilmlar bilan shug‘ullangani uchun jarh qilingan?
Ba’zi muhaddislar tibbiyot, falakiyot va falsafa kabi ilmlar bilan shug‘ullanishni roviyning aybi deb hisoblashgan, ammo bunday jarhlar asossiz deb rad etilgan
Roviyning ismi va nasabi noma’lum bo‘lsa-da, uning rivoyati qabul qilinishiga qanday misol keltirilgan?
Oisha (r.a.) Rasululloh (s.a.v.)ga nabiz tayyorlagan habash joriyadan hadis so‘rashni buyurganlari. Joriyaning ismi noma’lum bo‘lsa-da, ishonchli bo‘lgani uchun rivoyati qabul qilingan
Ta’dil hukmining rad etilishiga sabab bo‘luvchi "ta’dilning yetarli asosga ega bo‘lmasligi" deganda nima nazarda tutilgan?
Baho beruvchi kishining roviyning faqat tashqi ko‘rinishiga, soqoli yoki itoatkorligiga qarab ishonchli deb hukm chiqarishi
Nima uchun mutaassib kishining o‘z guruhidagi odam haqida bergan ta’dili qabul qilinmaydi?
Chunki mutaassib kishi o‘z tarafdorlarining ayblariga e’tibor bermay, ularni har qanday holatda ishonchli deb ko‘rsatishga harakat qiladi
Bir kishi haqida ham mubham jarh, ham mubham ta’dil mavjud bo‘lganda hanafiy ulamolari qaysi hukmni afzal ko‘rishgan?
Hanafiy ulamolari bunday holatda ta’dilni (ishonchli deb topishni) qabul qilishgan