Ijtihodga keng yo’l ochib bergan voqea qaysi?
Rosululloh sollallohu alayhi vasallam Yamanga Muoz ibn Jabal r.a ni jo’natishlari avvalidan bo’lgan suxbat
Usul
Asl so’zining ko’pligi
Bir narsa botil bo’lsa, uning zaminidagi narsa ham botil bo’ladi.
Savdogarning savdoga majburlanishi va boshqalar
من يريد الله خيرا…
من يريد الله خيرا يفقهه في الدين
Fiqh
Chuqur tushinish
Qachon asl bekor bo’lsa, badalga aylantiriladi.
Birorta narsa yo’qolsa uning o’rniga o’rinbosar beriladi
Ey Shuayb, aytganlaringning ko’pini yaxshi tushunmadik…
arabiy matnni ayting
قَالُوا يَا شُعَيْبُ مَا نَفْقَهُ كَثِيرًا مِّمَّا تَقُولُ …
Zonniy
Qat’iy bo’lmagan shubhali
Qachon gapni amalga oshirish uzrli bo’lsa, uni etiborsiz qoldiriladi.
Мисоллар: 1) Биров кафил булса, узи нимага кафил булганини билмаган булса, кафолат тугри булмайди. 2) "Мана бу ховлини фалончига беринглар" деса-ю, бу гапи васият эканини хам, аслида уша ховли фалончиники эканини айтмаган булса, бу гапга эьтибор берилмайди.
Fiqhga berilgan birinchi ta’rif kim tomonidan berilgan va qanday bo’lgan ?
Abu Hanifa hazratlari tomonidan
الفقه معرفة النفس ما لها وما عليها
Mahkum alayhdan murod kim ?
Mukallaf kishi
Savol javobga oiddir
Мисоллар: 1) "Хотинингни талок кил-
дингми?", деган саволга "Ха!" деб берилган жавобга кура хотини талок булади. 2) "Фалончи ушбу уйга кирса, унга битта зиефат лозим" дейилса, уша кимса "Яхши, розиман!" деганидан сунг уйга кирса, айтилган зиефатни бериш унга вожиб булиб колади.
Niso surasidagi fiqh tushunchasiga oid oyatni ayting!
فَمَالِ هَـٰؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا
Анави қавмларга нима бўлдики, гапни тушунай демайдилар
Sirqa
O’g’rilik qilish
Maktub xitob kabidir
"Мактуб хитоб кабидир". Бировга атаб ёзилган ёзув худди уша кимсага хитоб килганга ухшайди. Кози олдида эса бу имзо ёки мухр билан тасдикланган булсагина инобатга олинади. Мисоллар:
1) Эр хотинига: "Сен талоксан" деб ёзиб юборса, уша езувни хотини укиса хам, кимаса хам ёзган захоти талок булади. 2) Бировни бир ишга вакил килиб юборса, уша кимса ёзувни укиши биланок вакилга айланади.